Waar blijft die Robin Hood-belasting nou?
Jeroen Zonneveld
Een tijd lang hoorde je in het kader van de eurocrisis spreken over een belasting op alle financiële transacties. Die belasting zou een rem moeten vormen op al te speculatief gedrag van banken en investeerders. Duitsland en Frankrijk zijn voorstander en de Europese Commissie bereidt een voorstel voor.
De Franse president Sarkozy hield eind augustus in een toespraak voor Franse ambassadeurs een hartstochtelijk pleidooi voor de Financiële Transactie Tax (FTT). "Hoe komt het dat de enige transactie die nooit wordt belast, de financiële transactie is", vroeg hij zich hardop af. In tegenstelling tot Engeland en bijvoorbeeld ook Nederland, wil Sarkozy niet wachten op het moment dat er wereldwijd overeenstemming is over een FTT. "Europa moet het voortouw nemen voor een belasting op financiële transacties op verzoek van Duitsland en Frankrijk."
De laatste tijd hoor je er echter veel minder over. Groot-Brittannië verzet zich tegen een Europese FTT en ook de vertegenwoordigers van de financiële belangengroepen trappen flink op de rem. Dat is toch jammer. Want het is helemaal geen raar idee om eens wat obstakels op te werpen voor het uit de hand gelopen vrije kapitaalverkeer.
Tobintax
Hoe zat het ook alweer? De Amerikaanse econoom James Tobin die in 1981 de Nobelprijs won, lanceerde in 1972 voor het eerst zijn idee van een kleine belasting (van 0,1 of 0,25 procent) op alle internationale wisseltransacties. Dagelijks flitst per dag 1.500 miljard dollar de wereld over om te profiteren van kleine verschillen tussen munten. Door daar een kleine belasting op te heffen, zou deze valutahandel minder winstgevend worden. En dat zou op zijn beurt de economische stabiliteit ten goede komen. Tegelijkertijd kan de opbrengst van deze belasting, die honderden miljarden dollar per jaar kan bedragen, ingezet worden om een aantal grote problemen in de wereld op te lossen, zoals de honger, milieuvervuiling, tekorten aan veilig drinkwater, kinderarbeid, gebrek aan onderwijs en het ontbreken van huisvesting en medische zorg. Een speciaal op te richten internationaal fonds zou dit geld moeten beheren.
Op dit moment is België het enige land ter wereld waar de Tobintax wettelijk is vastgelegd. Dat wil zeggen: de belastingheffing gaat pas in op het moment dat een groot aantal andere landen deze ook invoert. Bovendien hanteert België de Spahn-variant, naar de Duitse hoogleraar Paul-Bernd Spahn. In tijden van relatieve rust legt de regering een kleine heffing op wisseltransacties. Wanneer speculanten massaal een munt aanvallen, treedt een hoog tarief in werking van wel 80 procent. Daardoor zou de handel in die munt volledig stil komen te liggen.
Alle financiële transacties
Wilde Tobin alleen een belasting op wisseltransacties, de voorstellen voor een FTT betreffen een kleine belasting op alle financiële transacties, dus ook op de handel in aandelen, staatsobligaties en alle financiële derivaten, zoals opties, futures, swaps en forwards. Deze derivaten die voor een groot deel verantwoordelijk zijn voor de financiële crisis, ontlenen hun waarde aan de waarde van een ander goed, zoals aandelen, obligaties en bijvoorbeeld olie. Speculatie vindt dan bijvoorbeeld plaats op basis van verwachte prijzen. Maar er kan ook gespeculeerd worden op het aantal dagen met een bepaalde temperatuur, het al dan niet failliet gaan van een bepaald bedrijf, de stand van de rente en, jawel, de wisselkoers van valuta.
Merkel en Sarkozy voelen de hete adem van hun eigen bevolking en daardoor hun parlementen om iets te ondernemen tegen de veroorzakers van de financiële crisis. Een bankenbelasting, in welke vorm dan ook, was een van de voorstellen. De FTT, ook wel Robin Hood-belasting genoemd, is een verdergaand voorstel. Overigens zou het voorstel van Frankrijk en Duitsland erop neerkomen dat de opbrengst van een FTT gewoon in de schatkist van het eigen land vloeit. Ook in het voorstel van de Europese Commissie lijkt geen sprake te zijn van de oprichting van een internationaal fonds om de noden in de wereld wat te verzachten, zoals Tobin en in navolging van hem Attac, ontwikkelingsorganisaties, vakbonden, lokale overheden en linkse politieke partijen bepleitten.
Niet op agenda
Intussen lijkt het erop dat de tegenstanders van de FTT voldoende zand in de machine hebben gegooid om op zijn minst uitstel te bewerkstelligen. De Nederlandse regering heeft hier volop aan meegedaan. Zo liet minister De Jager van Financiën de Tweede Kamer in een brief weten dat hij er tijdens de Europese vergadering van de Raad van ministers van Economische Zaken en Financiën (Ecofin Raad), begin november, voor heeft gepleit het onderwerp van de FTT terug te verwijzen naar de G20. Onder de grootste twintig landen van de wereld is de tegenstand tegen invoering van een FTT immers nog groot. Nederland stelt zich volgens De Jager "neutraal" op, "in afwachting van de analyse van het Centraal Planbureau". Onze minister heeft ook nog gevraagd naar "de gevolgen van de FTT op de hoogte van de pensioenuitkeringen". "Tenslotte heeft Nederland aangegeven dat, conform de wens van de Tweede Kamer, de FTT niet gezien kan worden als eigen middel voor de Europese Unie. Op advies van de Europese Commissie is besloten om de FTT eerst op raadswerkgroep niveau technisch grondig door te nemen, voordat het onderwerp weer op de agenda van de Ecofin Raad wordt geplaatst."
Voorlopig horen we dus niets meer over die FTT, tenzij onder de Nederlandse bevolking en in de Tweede Kamer zoveel reuring over dit onderwerp ontstaat, dat ook onze Mark Rutte zich gedwongen ziet op zijn bekende enthousiaste wijze het volk te laten weten dat hij nu echt paal en perk gaat stellen aan het vrije kapitaalverkeer.
|
Geen opmerkingen:
Een reactie posten